Talaalka Carruurta waa tallaabo muhiim ah oo looga hortago cudurro halis ah oo caruurta ku dhici kara.
Tallaalku wuxuu caawiyaa jirka ilmaha inuu dhiso difaac (immune system) awood leh si uu uga hortago cudurradaas.
💉 Maxay Tallaalada U Muhiim U Yihiin?
Ka hortagga cudurro khatar ah sida jadeecada (measles), dabaysha (polio), cudurka qaaxada (TB), cagaarshowga (hepatitis), iwm.
Ilaalinta bulshada – haddii dad badan ay tallaalan yihiin, cudurka uma faafi karo dadka kale (xitaa kuwa aan la tallaalin).
Badbaadin nolosha ilmaha – cudurro badan oo dilaa ah ayaa laga hortagi karaa.
Yareynta kharashka caafimaadka – tallaalku waa ka jaban yahay daaweynta cudurro baahsan.
Jadwalka Caadiga ah ee Tallaalka Carruurta (isbedel ayaa ka dhici kara waddanka ama aagga laga joogo):
Da’da Ilmaha | Tallaalka——————-|————————————
Dhalashada | BCG (qaaxo), Hepatitis B
6 toddobaad | DPT (dabaq, qufac dheer, teetanus), Polio (dabaysha), Hib, Rotavirus
10 toddobaad | DPT, Polio, Hib, Rotavirus
14 toddobaad | DPT, Polio
9 bilood: Tallaalka Hib, Pneumococcal, iyo Jadeeco (measles), Vitamin A
18 bilood: DPT, Polio, iyo Jadeeco
2 sano iyo wixii ka dambeeya: Xasuusinta tallaalada (booster doses) sida DPT, Polio, iwm.
❗ Talooyin Muhiim Ah:
Ha iloobin jadwalka talaalka; keena ilmaha si joogto ah.
Kormeer kaarka talaalka ee ilmahaaga.
Haddii ilmuhu leeyahay xummad culus, la xiriir dhakhtar ka hor inta aan tallaalka la bixin.
Tallaalada qaarkood waxay sababi karaan xanuun fudud, barar ama qandho – taasina waa arrin caadi ah.
Dhibaatooyinka Ugu Muhiimsan ee Tallaal La’aanta:
Cudurro Khatar ah oo Faafa
Marka aan la tallaalin, caruurta waxay ka mid yihiin cudurro khatar ah sida
Jadeeco (Measles) – kaasoo sababi kara oof-wareen, indho la’aan, iyo dhaawac maskaxeed.
Dabayl (Polio) – keena naafo joogto ah.
Qaaxo (TB) – waxa uu si ballaaran ugu faafaa carruurta, awoodna u leeyahay inuu dhaawaco sambabada iyo maskaxda.
Qufac dheer (Pertussis) – khatarta ugu weyn waxay taallaa dhallaanka.
Cagaarshowga (Hepatitis B) – tanina waxay sababi kartaa xanuunka beerka oo joogto ah.
Geeri (Dhimasho) Taageerin la’aanta tallaalka waxay kordhisaa tirada carruurta ku dhinta cudurrada laga hortagi karo.
Faafidda cudurrada bulshada dhexdeeda
Carruurta aan la tallaalin ayaa u gudbin kara cudurada dadka kale, oo ay ku jiraan dadka waaweyn iyo kuwa difaacoodu daciif yahay, sida bukaanada ama kuwa qaba kansarka.
Kharashka caafimaadka oo sareeya Daaweynta cudurada waxay noqon kartaa mid qaali ah, halka tallaalku uu yahay mid ka jaban isla markaana waxtar badan.
👶 Kooxaha ugu nugul:
Ilmaha yaryar (dhallinta).
Carruurta leh difaac jirkooda daciif ah
Bulshooyinka aan helin adeeg caafimaad oo joogto ah
Talaalka carruurta Somali
Talaalka carruurta ee Soomaaliya ayaa ah arrin aad muhiim u ah caafimaadka bulshada, maadaama uu ka ilaaliyo cudurro khatar ku ah ilmaha. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira caqabado sida dagaallada, saboolnimada, iyo qeybinta adeegyada caafimaad.Meelaha fogfog ee Soomaaliya, dowladda ayaa qaadday talaabooyin muhiim ah si aan carruurta ugu suurogelinno helitaanka talaallo lagama maarmaanka ah.
💉 Talaallada Muhiimka ah ee Carruurta SoomaaliyaGuddiga Caafimaadka Qaranka iyo hay’adaha caalamiga ah sida WHO UNICEF iyo Gavi waxay wada shaqeeyaan barnaamijka talaalka ee loo yaqaano Barnaamijka Ballaarinta Talaalka (Expanded Program on Immunization – EPI). Carruurta waxaa la siiyaa talaallo caadi ah oo ay ka mid yihiin:Da’da ilmaha Talaalka la qaato Dhalashada (maalinta koowaad) BCG (qaaxada ka hortagga), Ta
Talaalka iyo Da’da ilmahaDhalashada (maalinta koowaad):
BCG (ka hortagga qaaxada) iyo Talaalka Hepatitis B (dosi ugu horreysa).
6 toddobaad: Pentavalent 1 (DPT-HepB-Hib), Polio 1, iyo PCV 1 (Pneumococcal).
10 toddobaad: Pentavalent 2, Polio 2, iyo PCV 2.
14 toddobaad:Toddobaad: Pentavalent 3, Polio 3, PCV 3, Rota virus
9 bilood: Talaalka jadeecada (Measles), Rubella
15–18 bilood: Talaalka xoojinta jadeecada iyo cudurrada kale (booster dose)
Yoolka Barnaamijka
Talaalka: Yareynta dhimashada iyo naafaynta carruurta Ka hortagga cudurrada faafa sida jadeecada, polio, qaaxada, xiiqdheerka iyo caabuqa sambabada
🚧 Caqabadaha jira:
Colaadaha iyo amni darrida deegaan qaar Gaadiidka caafimaadka oo liita Wacyigelinta bulshadaKaydinta talaalka ee adag gudaha deegaanada kulaylaha ah
✅ Guul-lahaanshooyin:Soomaaliya waxaa laga waayay cudurka dabaysha (Polio) in muddo dhowr sano ah, inkastoo ay jirto feejignaan joogto ah.Heerka talaalka jadeecada ayaa kor u kacay sanadihii la soo dhaafay.
Talooyin:
Waalidiintu waa inay xaqiijiyaan in carruurtooda ay helaan talaalladooda marka ay waqtigoodii timaaddo.Xiriir la samee xarumaha caafimaadka ama adeegga caafimaadka ee deegaankaaga si aad u hesho jadwalka talaalada.
Cudurrada halista ah ee horey u tarmaqeen ayaa laga takhalusay ama si weyn loo xakameeyay faafidooda caalamka, waxaana tallaaladu kaalin muhiim ah ka ciyaareen.
Hoos waxaa ku qoran cudurrada la ciribtiray ama si wayn uga yareeyey faafitaankoodii:
1. Furuq ama (Smallpox) – La CidhibtirayTaariikh: Sanadkii 1980, WHO ayaa si rasmi ah u shaacisay in la ciribtiray furuq adduunka.Sababaha guusha: Tallaalka caalami iyo kormeerka joogtada ah.Xog muhiim ah: Waa cudurka ugu horreeya ee bani’aadamku laga cirib tiray.
✅ 2. Dabaysha (Polio) – KU DHOW IN LA CIRIBTIRONoocyada: Waxaa jira saddex nooc (Type 1, 2, iyo 3).Noocyada Type 2 iyo 3: Si rasmi ah ayaa loo ciribtiray.Nooca Type 1: Weli waxaa laga helaa dalal yar sida Afghanistan iyo Pakistan. Xaaladda Soomaaliya: In muddo ah waxaa la xakameeyay, hase yeeshee halis dib u soo noqoshada ayaa jirta haddii aan talaabooyin cusub la qaadin.
3. Jadeecada (Measles) – SI WEYN LOO XAKAMEEYAYCudurkan ma ahan mid la ciribtiray, balse waddamo badan ayaa hoos ugu dhacday xaaladdiisa sababo la xiriira tallaalada.Waddamada qaarkood sida Soomaaliya, oo ay ka jiraan duruufo adag, cudurka weli wuu faafaa.Ururada WHO iyo UNICEF waxay doonayaan…
✅ 4. Qaaxada (Tuberculosis – TB) – WAA LA XAKAMEEYAY, LAKIN MA JOOGSADINTallaalka BCG wuxuu caawiyay in la dhimo dhimashada caruurta yar yar.Si kastaba ha ahaatee, cudurka weli wuu nool yahay, gaar ahaan gobollada saboolka ah.Waxaa la filayaa in noocyo cusub oo tallaal ah laga sameeyo.
✅ 5. Rubeela (Rubella) – SI WEYN LOOGA XAKAMEEYAY DALAL BADANDalal badan oo horumaray, cudurkan ayaa laga badiyay.Talaalka MMR (Kahortaga Daalmaha, Kalyada, iyo Rubeelka) ayaa si weyn u yareeyay faafitaanka cudurkan.
Cudurro kale oo si weyn hoos loogu dhigay:
Cudurka | Xaaladda | Tallaalka—————————|——-Tetanus | Hoos u dhac weyn | Tetanus toxoidXiiqdheer (Pertussis) | Si weyn loo yareeyay | DPTDhiigkarka Hib | Hoos u dhac weyn | Hib vaccineDisease Pneumococcal | Hoos uga socota | PCV
🔄 Gunaanad:
Smallpox wuxuu ahaa cudurkii kaliya ee si buuxda looga saaray adduunka.
Polio ayaa ah cudurka xiga ee ugu dhow in la ciribtaro.
Talaalka waa qalabka ugu muhiimsan ee loo adeegsado ka hortagga iyo ciribtirka cudurradan.
Ma jiraan tallaallo, waxay keenaysaa halis weyn oo ku saabsan caafimaadka, bulsheed, iyo dhaqaale.
Waalidiintu waa in ay hubiyaan in carruurtooda helaan tallaalada muhiimka ah waqtigii loogu talagalay, si loo ilaaliyo nolosha iyo caafimaadka mustaqbalka.
