Hordhac
Duumadu waa cudur halis ah oo nafta khatar gelin kara, waxaana sababa dulin ka tirsan genus Plasmodium.
Cudurkaan waxaa dadka loogu gudbiyaa qaniinyada kaneecada Anopheles ee dhedigga ah ee xanuunsan.
In kasta oo ay jiraan dadaallo caalami ah oo lagu xakameynayo iyo baabi’inaya, duumadu haddana waxay tahay welwelka ugu weyn ee caafimaadka bulshada, gaar ahaan gobollada kulaylaha iyo kuwa hoose.
Sababaha iyo Gudbinta
Duumadu waxay asal ahaan ka timaadaa shan nooc oo Plasmodium ah, waxaana Plasmodium falciparum uu yahay nooca keena dhimashada ugu badan.
Gudbintu waxay dhacdaa marka kaneeco cudur kuu qaaddo ay ku qaniinto bini’aadamka, iyadoo dhiigga ku durinaysa. Markay jidhka gasho, dulinka waxay u safraan beerka, halkaas oo ay tarmaan ka dibna unugyada dhiigga cas qaadayaan.
Astaamaha
Calaamadaha duumadu badanaa way muuqdaan 10 ilaa 15 maalmood ka dib marka kaneecadu ku qaniin.
Calaamadihii ugu caansan waxaa ka mid ah
– Qandho sare
– Dhididka iyo gariirka
– Madax xanuun
– Lalabbo iyo matag
– Muruq xanuun iyo daal
Ogaanshaha & Daaweynta:
Duumada waxaa la ogaan karaa iyadoo la adeegsanayo baaritaanno dhiig ah oo lagu garto dulinnada Plasmodium.
Tijaabooyinka ogaanshaha degdega ah (RDTs) ayaa si caadi ah loogu isticmaalaa meelaha ay ka jiraan saboolnimo. Waxaana sidoo kale jira dhaqan ganacsi oo ku saabsan dawooyinka ka hortagga duumada.
Daaweyntu waxa ay ka kooban tahay daawooyinka ka hortagga duumada, waxaana ugu waxtar badan Daaweynta Isku-dhafka ah ee ku salaysan Artemisinin (ACTs). Xulashada daawada waxaa saameyn ku yeelanaya nooca dulin iyo heerka caabuqa. Iska caabinta daawooyinka ayaa sidoo kale muhiim ah.
Ka hortaga
kaneecadaKu mari maqaarka daawada DEET (diethyltoluamide) markii uu faaruq yahay.
Maro kaneeco kuxiro sariirta si aad ugu hortago kaneecada .
Xiro daaqadaha iyo albaabbada
xiro dhar dhaadheer si aad udaboosho jirka
Daawo dhar, maro-kaneecad, teendhooyin, bacaha dhigaaya, iyo m
Saamaynta Caalamiga ah
Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) ayaa sheegay in duumadu ay sababtay qiyaastii 249 milyan oo xaalad iyo in ka badan 600,000 oo dhimasho sanadkii 2022. Gobolka Afrika ee hoos yimaada Saxaraha ayaa leh culeys weyn…
Gabagabo
Duumadu waxay si weyn u saameyneysaa caafimaadka caalamka, inkasta oo in ka badan toban sano la sameeyay dadaallo lagu xakameynayo.
Maalgelin joogto ah ayaa loo baahan yahay si loo dhiirrigeliyo ka-hortagga, daaweynta, iyo cilmi-baarista – waxaana ka mid ah horumarinta tallaalka.
